ideologicznie niewyrobieni

W roku 1960 anonimowy redaktor pisał:

Chłędowski, mimo że nie reprezentował poglądów reakcyjnych, nie potrafił dostrzec i zrozumieć wielu zjawisk społecznych. Nie zdając sobie sprawy z istoty współczesnych ruchów społecznych w Galicji, nie zdołał przyłożyć miary właściwej do analogicznych zjawisk w wiekach minionych. Nie wolny od obciążeń burżuazyjno-liberalnych traktował niejednokrotnie walki ludu o władzę jako “ruchawki”, “anarchię”, sama zaś władza w rękach ludu oznaczała dla niego “tyranię pospólstwa”. Opisując dążenia plebejskie stosował kryteria środowiska, do którego należał. (Kazimierz Chłędowski Siena, Od redakcji; Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, 1960)

Trzy lata później, to samo wydawnictw wydrukowało notę biograficzną Giuseppe Tomasiego di Lampedusa. Nota zawierała informacje o krytyce Lamparta, ale - zapewne ze względów ideologicznych - przemilczała powody krytyki. A te związane były właśnie z ideologią.

Otóż po 2. WŚ radykalne zaangażowanie intelektualistów było we Włoszech prawie wymagane. Artyści mieli tworzyć społecznie odpowiedzialne dzieła sztuki, co -notabene - dało nam neorealizm w filmie i fotografii, a eksperyment i nowe spojrzenie na literaturę były nakazem dnia. I właśnie w imię postępu i tworzenia nowych wartości, Ellio Vittorini, jeden z najbardziej wpływowych pisarzy tego okresu, zrobił chyba wszystko by książka Lampedusy nie ujrzała dnia dziennego: najpierw wystawił jej niepochlebne świadectwo w wydawnictwie Mondadori  potem odrzucił rękopis w wydawnictwie Einaudi, w którym zajmował stanowisko dyrektora, zaś w okresie bezpośrednio po publikacji książki przez Feltrinelliego (książkę wydano z rekomendacji Bassaniego, pisarza nie związanego z marksistami) nakłonił wielu pisarzy do krytykowania książki jako 'reakcyjnej'.  Jak napisała Jadwiga Gałuszka w nocie biograficznej do polskiego wydania książki, krytykowano Lampedusę za staroświeckość języka i wtórność formy. Posądzano go o przyjęcie języka Vitaliano Bracatiego (notabene jednego z ideologicznie zaangażowanych pisarzy) oraz plagiat. Miał Lampedusa posłużyć się książką przyjaciela - Giuseppe Maggiore - Sette i mezzo, w której pojawia się don Fabrizio z siostrzeńcem przypominającego Tancreda. Zarzuty plagiatu były mocno nadciągnięte, gdyż na zbieżności imienia i okresie akcji kończy się podobieństwo obydwu powieści.

neo neorealismo z Ginestry

Pewnie krytycy szaleliby dłużej i więcej gdyby nie zimna kąpiel zgotowana im przez jednego z czołowych marksistowskich intelektualistów. Otóż Louis Aragon nazwał Lamparta jedną z najważniejszych powieści stulecia, dodając jednocześnie, że Lampart to prawdopodobnie jedyna włoska powieść. Z Aragonem Vittorini nie odważył się dyskutować i krytyka w końcu przycichła.....A że Historia jest muzą złośliwą, więc i ta opowieść ma swą paskudną puentę: jeszcze za życia Vittoriniego na ekrany wchodzi film Lucchino Viscontiego, jednego z twórców włoskiego neorealizmu, oparty na powieści Lampedusy. Film uznany jest za jeden z najlepszych filmów Viscontiego :D Dzisiaj Vittorini jest pisarzem  prawie zapomnianym, natomiast Il Gattopardo sprzedaje się nadal (New York Times podaje liczbę 3,s miliona sprzedanych książek), a w roku 1985 Włosi uznali Lamparta za najwspanialszą powieść XX wieku.

symbolizm czy neorealizm?


 -------------------------
Lampart  Giuseppe Tomasi di Lampedusa, tłum. Zofia Ernstowa, Państwowy Instytut Wydawniczy. wyd. 2, 1963
The Last Leopard, A Life of Giuseppe di Tomasi di Lampedusa, David Gilmour, eLand London, 2007 (w Polsce ukazała się jako Ostatni Lampart. Tłumaczenie Anna Wójcicka. wydawnictwo Sic!, 2009)

4 comments:

  1. Zdaje się, że tłumaczeniem tej pozycji polski rynek nie jest zainteresowany. Szkoda.

    ReplyDelete
  2. a moze ksiazka jest zwyczajnie przestarzala? Ktogo interesuje Zeromski, Dabrowska czy Prus?

    ReplyDelete
  3. Krysiu, może cię to zdziwi, ale niektórzy czytają Prusa :D Lamparta czytałam niedawno, Harvill wznowił wydanie. Dziwię się, że Lamparta nie wznowiono, gdyż warto go było dołączyć niejako do ciekawej książki Davida Gilmoura.

    ReplyDelete
  4. netykieta wymaga podania autora zdjęć

    ReplyDelete

Powered by Blogger.